نقشه به زبان ساده تصویری قائم (عمودی و از بالا به پائین) از عوارض زمین است. در نقشه‌ ابعاد و اندازه‌های واقعی به نسبت مشخصی به نام مقیاس کوچک شده است.

نقشه‌ها بر روی یک سطح صاف ترسیم می‌شوند. بصورت رقومی بر روی کامپیوترها و یا سایر ابزارهای الکترونیکی ارائه می‌شوند. و یا بر روی کاغذ چاپ می‌شوند.

مقیاس:

نسبت ابعاد و فاصله‌ها بر روی نقشه به همان ابعاد و فاصله‌ها بر روی زمین مقیاس نامیده می‌شود. هر چقدر مقیاس بزرگتر باشد دقت بیشتر بوده و جزئیات بیشتری از عوارض سطح زمین را نشان می‌دهد.

نقشه‌های بزرگ مقیاس:

نقشه‌هایی که مقیاس آنها در حد 1:5000 و بزرگتر از 1:5000 باشند به عنوان بزرگ مقیاس دسته بندی می‌شوند.

نقشه‌های متوسط مقیاس:

نقشه‌های با مقیاس کمتر از 1:5000 و بزرگتر از 1:100000 به عنوان متوسط مقیاس دسته بندی می‌شوند.

نقشه‌های کوچک مقیاس:

نقشه‌های با مقیاس 1:100000 و کمتر به عنوان کوچک مقیاس دسته بندی می‌شوند.

انواع نقشه از نظر کاربرد:

نقشه‌ها بر اساس نوع کاربردشان در حرفه‌های مختلف دسته بندی می‌شوند. این دسته‌بندیها شامل موارد زیر میشود:

• نقشه‌های مسطحاتی
• نقشه‌های ارتفاعی
• نقشه‌های ثبت املاکی(کاداستر)
• نقشه‌های آماری
• نقشه‌های هواشناسی
• نقشه‌های شهرسازی
• نقشه‌های گیاهشناسی
• نقشه‌های ژئوفیزیکی
• نقشه‌های راهها
• نقشه‌های گردشگری
• نقشه‌های تاریخی
• نقشه‌های معادن
• نقشه‌های زمین‌شناسی

نقشه‌های مسطحاتی:

در نقشه‌های مسطحاتی ارتفاع عوارض مورد نظر نیست و اهمیتی ندارد. بنابراین در نقشه‌های مسطحاتی ارتفاعات نمایش داده نمی‌شوند.

نقشه‌های ارتفاعی(توپوگرافی):

در نقشه‌های توپوگرافی علاوه بر موقعیت مسطحاتی عوارض، ارتفاع عوارض هم مورد نظر می‌باشد. در این نقشه‌ها برای نمایش ارتفاعات معمولا از اعدادی که ارتفاع نقاط را نشان می‌دهند استفاده می‌نمایند. برای نمایش شکل ارتفاعات و عوارض زمین از منحنی‌هایی که نقاط هم ارتفاع را به هم وصل می‌کنند استفاده می‌شود. این منحنی‌ها، منحنی میزان نامیده می‌شوند.

نقشه گردشگری:

نقشه ها اصولا ابزاری برای اطلاع رسانی هستند. بنابراین برای یک گردشگر هیچ چیز به اندازه یک نقشه تخصصی گردشگری مفید نیست. زیرا هم مکان و موقعیت مبدا و مقصد را در نقشه گردشگری مشاهده میکند و هم خدمات مورد نیاز خود را جلوی چشم دارد. نقشه گردشگری هم مانند سایر انواه نقشه ها فقط اطلاعات مرتبط با کاربرد خود را نمایش میدهد، نه کمتر و نه بیشتر.

ژئوماتیک چیست؟

مجموعه علوم و فنونی که در کار تهیه و تحلیل نقشه‌ها و یا پیاده کردن آن و دیگر مسئولیتهای مرتبط با آن در تمامی ابعاد دخالت دارد ژئوماتیک نامیده می‌شود.

تعریف ژئوماتیک در سایت ویکیپدیا: مهندسی ژئوماتیک (به انگلیسی: Geomatics Engineering) مجموعه‌ایست از تخصص‌های مرتبط با جمع‌آوری، نگهداری، پردازش، بازیابی و توزیع داده‌های جغرافیایی یا زمین مرجع. این دانش دست آورد پیشرفتهای دانش انفورماتیک در مهندسی نقشه‌برداری و علوم زمین است. واژه ژئوماتیک یک واژه ترکیبی از ژئو به معنای زمین و ماتیک که پسوند واژه انفورماتیک است، می‌باشد. در تعریفی دیگر ماتیک به معنای ریاضیات ذکر شده است. و با کلمه ژئواینفورماتیک مترادف در نظر گرفته شده است. بطور کلی ژئوماتیک مجموعه‌ای است از دانش، مهارت و تخصص‌های مرتبط با جمع‌آوری، نگهداری، پردازش، بازیابی و توزیع داده‌های مکانی و مکان‌مرجع. این علم دستاورد دانش انفورماتیک در مهندسی نقشه‌برداری و علوم مدیریت زمین می‌باشد.

نقشه‌ها چه کاربردهایی دارند؟

• تهیه طرحهای جامع و تفصیلی شهرها
• استفاده از نقشه برای جانمایی تاسیسات شهری(آب و فاضلاب، برق ، تلفن ، گاز ،…)
  مدیریت حمل‌ونقل
• مدیریت گسترش و نگهداری معابر
• برنامه‌ریزی و مدیریت املاک و صدور پروانه‌ها
• مدیریت منابع درآمد و مطالبات شهرداری
• اختصاص بهینه اراضی به کاربریهای مختلف
• ایجاد سیستم اطلاعات مکانی(GIS)
• حفظ و نگهداری محیط زیست فضاهای سبز و مدیریت آنها
• مدیریت منابع آلودگی شهر و ایجاد محدودیت در گسترش آنها

نقشه چگونه تولید می شود؟

روشهای معمول تولید نقشه عبارتند از:

نقشه‌برداری زمینی:

فنی است که با استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری بر روی زمین (طولیاب ، زاویه یاب ، ترازیاب ، ابزار تعیین موقعیت ماهواره‌ای و …) از سطح زمین نقشه تهیه می‌نماید.

فتوگرامتری:

علم و فن تهیه نقشه با استفاده از عکسهای هوایی فتوگرامتری نامیده می‌شود. با استفاده از تکنیکهای فتوگرامتری و اندازه‌گیریهای روی عکسهای هوایی ابعاد و اندازه‌های واقعی روی زمین مشخص می‌گردد.

سنجش از راه دور:

علم و فن بدست آوردن اطلاعات از مناطق و پدیده‌ها بوسیله داده‌های جمع آوری شده توسط سنجنده‌ها بدون دسترسی مستقیم به آن پدیده‌ها و مناطق را سنجش از دور می‌گویند.

————————————
لینک های مرتبط:
سازمان نقشه‌برداری کشور